1. INLEIDEND

'n Navorsingsontwerp is 'n weergawe van 'n voorneme wat die navorser wil uitvoer. Dit is 'n onderneming wat voordat die werklike navorsing begin, uitgedink en uitgewerk is ten einde 'n besondere doel te bereik. Dié doel is gewoonlik een of ander vorm van probleemoplossing.

Die navorsingsontwerp (beplanning van navorsing) het 'n besondere struktuur of vorm en bestaan uit dele (stappe) wat sinvol onderling met mekaar verbind moet wees. So 'n struktuur of vorm maak dit moontlik vir die navorsing om te voldoen aan die beskrywing formeel.

Die dele van die navorsingsplan (navorsingsontwerp) vorm 'n sisteem wanneer die dele (stappe) op so 'n wyse gerangskik word dat maksimale (minstens toereikende) wisselwerking moontlik is, waaruit wedersydse afhanklikheid (interafhanklikheid) blyk. Die navorser wat dit in ag neem, kan daarop aanspraak maak dat sy navorsing sistematies gaan wees.

'n Navorsingsplan moet met buitengewone konsentrasie en kognitiewe energie uitgevoer word wat voortdurend verskerp moet word deur entoesiasme en 'n sterk presterende bewussyn by die navorser(s). Die navorser wat dit kan regkry mag sy navorsing as intensief tipeer.

Die navorser wat formeel, sistematies en intensief te werk gaan, het reeds begin voldoen aan die eis om hom/haar metodies in te span. Metodiese inspanning word verder verskerp wanneer die navorser (in sy navorsingsontwerp- of -plan) aandui op welke spesifieke wyses daardie aspek van die werklikheid wat problematies geword het hanteer gaan word. Spesifieke hanteringswyses kan onder andere beskryf word met terme soos kwantitatief, kwalitatief, deduktief en induktief. Verder sal die navorser verslag moet doen oor besondere prosedures en tegnieke wat hy wil inskakel om sistematies en intensief by die tot probleem geworde werklikheid betrokke te raak.

Die navorser is eintlik besig met 'n soektog na inligting, gegewens, bevindinge en uitsprake wat probleemoplossingsbetekenis het. Dit impliseer dat hy voortdurend sy navorsingshandelinge en die uitkomste daarvan moet kontroleer (rigting-gee, noukeurig ondersoek, evalueer), verifieer (waarheid en geldigheid bepaal) en interpreteer (ryk betekenisse ontdek, betekenisse vrystel, alternatiewe vertolkings en uitleggings teen mekaar opweeg).

Die volgende is op hierdie stadium 'n sinvolle vraag: Is dit moontlik om 'n formele, sistematiese, intensiewe, metodiese, gekontroleerde, verifierende en interpreterende soektog na uitsprake en bevindinge wat probleemoplossings-betekenis het, betekenisvol verder te verskerp?

2. HISTORIESE AANLOOP

'n Historiese aanloop tot 'n totale navorsingsprojek en selfs tot elke stap van die navorsingsplan, kan 'n verskerpende uitwerking hê. Dit is so omdat daar uit die verlede sake is wat steeds betekenisvol is vir die begryping en waardering van die hede en ook vir die toekoms. Dit is hierdie sake wat geselekteer word om in die hede (die onderhawige navorsingsprojek) verhelderend aangewend te word. Dit help die navorser om in beweging te kom in die rigting van:

* vrae wat nog nie in die verlede gevra is nie of ontoereikend gevra is;

* metodekeuse wat nog nie in die verlede gedoen is nie en met vermyding van metodes, prosedures en tegnieke wat in die verlede misluk het;

* probleemoplossings waaraan nog nie in die verlede aandag gegee is nie of wat ontoereikend aandag geniet het, met verwydering van probleemoplossingspogings wat in die verlede misluk het of wat nie bruikbare uitkomste gelewer het nie;

* aanbevelings wat in die verlede nie haalbaar was nie te evalueer en dan voor te stel hoe haalbaarheid geoperasionaliseer kan word;

* beoordeling van standpunte en uitsprake ten aansien van die onderhawige navorsingsprojek in die verlede met die oog op:

** uitskakeling van die nie-tersaaklike

** behoud van die betekenisvolle (betekenis vir probleemoplossing)

** vermyding van die aanvaarding van uitsprake wat op 'n onkritiese wyse gemaak is

** uitskakeling van valse redenering wat in die verlede voorgekom het (Landman en Jansen, 1993)

** bepaling of daar slegs verwysing is na argumente wat 'n besondere standpunt ondersteun, met verswyging van teenstaanders

** uitwys van kritieklose aanvaarding van uitsprake deur navorsers wat steeds soortgelyke en aanverwante navorsing onderneem het

** identifikasie van sake wat verander moet word vanweë nuwe benaderings en ontdekkings

** beoordeling aan die hand van etimologie of 'n navorser nie besig was of is met die outentieke betekenis van basiese begrippe nie en deur aan te toon dat skerper begripsverheldering onderneem kan word met etimologiese ontleding.

3. BESONDERE WINSTE VAN 'N HISTORIESE AANLOOP

'n Historiese aanloop tot 'n totale navorsingsprojek en tot sommige stappe van die navorsingsplan het die volgende winste:

3.1 Perspektief

Verlede-interpretasies stel 'n huidige situasie is perspektief (Tyler & Johnson, 1991:1-7). Dit verduidelik verbande tussen verlede- en hede sake met die oog op die begryping van die betekenis van laasgenoemde. Dit help die navorser om te vorder vanaf 'n belangstellinglose en afsydige toeskouer tot iemand wat wil aanhou bekyk totdat 'n saak (tot probleem geworde werklikheid) duidelik, helder en deursigtig word.

3.2 Evaluering

'n Vergelyking van 'n verlede toedrag van sake (voorafgaande tersaaklike navorsing) met 'n nuwe gang van sake (huidige navorsingsprojek) het evalueringsbetekenis. Die historiese vorm dan 'n vertrekpunt vir die nuwe. Daar moet kennis geneem word van 'n verlede toedrag van van sake (Bv. probleemstelling tot op hede) voordat dit vasgevang kan word met 'n nuwe gang van sake (Bv. die nuwe probleemstelling) (Roth, 1992:200-208; Kramer, 1992:314-325). Beoordeling van die sin en noodwendigheid van byvoorbeeld 'n nuwe probleemstelling of begripsverklaring, is die beantwoording van die vraag: Is dit werklik nuut? Sodanige beoordeling het ook begrypingsbe-tekenis: die navorser begryp byvoorbeeld beter waarom die nuwe probleemstelling of begripsverklaring nodig geword het. Historiese beredenering berus op die beginsel van betekenis. Byvoorbeeld: probleemstelling-tot-op-hede gee betekenis aan 'n onderhawige probleemstelling of begripsverklaring. Betekenisgewing kan entoesiasme wek, vir byvoorbeeld probleemoplossing. Vermyding of ignorering van die verlede (= historiese aanloop) kan nadelig wees, byvoorbeeld wanneer daar gepoog word om die reeds uitgevinde wiel weer uit te vind, om probleemoplossings wat reeds doeltreffend was weer te herhaal, om uitsprake wat reeds gemaak is, te herhaal asof dit nuwe ontdekkings is (Bermejo-barrera, 1953:14-24).

3.3 Identiteitstigting

Die geskiedenis het 'n identiteitstigtende funksie en toon die nood aan historiese perspektief vir die begryping van identiteit (Zenkert, 1993:87-98). So kan die nagaan van die historiese ontwikkeling van 'n probleem of begripsverklaring bydra tot helderder formulering van 'n onderhawige probleem of hedendaagse begripsverklaring of anders gestel: skerper identifisering van die probleem of die basiese begrippe. Skerp probleemidentifisering is 'n voorwaarde vir die motivering tot skerp probleemoplossing. Duidelike identifisering van basiese begrippe wek entoesiasme vir relevante begripsverheldering.

'n Onderhawige probleem word weens spieëling teen 'n historiese beeld daarvan skerper in relief geplaas. Dit is veral die onopgeloste aspekte daarvan wat duideliker uitkom (verskyn). 'n Onderhawige probleem word gehistoriseer met die doel om dit opvallend te laat verskyn.

3.4 Begronding en regverdiging

Begronding en regverdiging moet histories aan die lig gebring word (Zenkert, 1993:87-98). Op grond waarvan (kennis daarvan uit die verlede) word byvoorbeeld 'n besondere metodekeuse geregverdig (gemotiveer)? Byvoorbeeld: Kwantitatiewe ondersoek het tot op hede geen sinvolle probleemoplossing gelewer nie en die navorser gebruik die feit as regverdiging om kwalitatiewe ondersoeke te onderneem (en vice versa).

Regverdiging van 'n totale navorsingsprojek en ook van spesifieke stappe in 'n navorsingsplan kan sterk histories bepaald wees. Op grond van verlede-kennis van 'n werklikheidsaspek wat problematies geword het, kan 'n hede wyse van aanpak geregverdig word.

3.5 Uitgelewerdheid

Die beeld van die onhistoriese mens (ungeschichtlichen Mensch) is 'n beeld van uitgelewerdheid aan ruimte- en tydloosheid en ook aan die nie-menslike. Openheid van die relevante historiese is 'n aanduiding van die opneem van verantwoordelikheid en aanspreeklikheid. Verantwoording doen is 'n grondtrek van menswees (Danner, 1983:124, 187).

Die navorser wat ingestel is op die daarstelling van 'n historiese aanloop kan daarop aanspraak maak dat hy/sy op 'n besondere wyse voldoen aan eise wat voortvloei uit die menslikheid van die mens. Dit blyk onder andere uit sy beagting van mede-navorsers (verlede en hede) as medestanders en medegangers. Hy beleef samehorigheid met hulle en voel 'n verpligting tot toeganklikheid vir die bydraes wat hulle gemaak het (Landman, 1977:71). Vir so 'n navorser is wetenskapsbeoefening (ook in die vorm van navorsing) 'n wyse van lewe. Dit beteken dat hy beïnvloed word deur waardes, gesindhede en perspektiewe wat histories bepaald is (Bargar & Duncan, 1982:1-31).

4 SLOT

Een van die take van die Historiese Opvoedkunde is om die ander opvoedkundige dissiplines te oortuig van die sin van 'n historiese aanloop tot die uitvoering van navorsingsontwerpe.

VERWYSINGS

BARGAR, RR & DUNCAN JK 1982. Cultivating creative endeavours in doctoral research. Journal of Higher Education 53(1).

BERMEJO-BARRERA, JC 1993. Explicating the past: in praise of history. History and Theory 32(1)

DANNER, H 1983. Verantwortung und Pädagogik. Athenäum. Forum Academicum.

KRAMER, LS 1992. Resensie van A Rigney: The Rhetoric of Historical Interpretation. History and Theory 31(3).

LANDMAN, WA 1977. Fundamentele Pedagogiek en Onderwyspraktyk. Durban. Butterworths.

LANDMAN, WA & JANSEN, CP 1993. Argumentasie en valse redenering in 'n navorsingsverslag. Instituut vir Opvoedkundige Navorsing. Pretoria: Universiteit van Suid-Afrika.

ROTH, PA 1992. Resensie van R Martin: The past within us. History and Theory 31(2).

TYLER, D & JOHNSON, L 1991. Helpful histories. History of Education Review 20(2).

ZENKERT, G 1993. Die Macht der Geschichte. Philosophische Rundschau 40 (1/2).