UNIVERSITEIT VAN SUID-AFRIKA
VRAELYS- EN ONDERHOUDONDERSOEKE
1. Soorte vraelyste
2. Tipes vrae
3. Kenmerke van vraelys -en
onderhoudondersoeke
4. Vraelysontwikkeling: groepbespreking
5. Die vraelys
5.1 Die betekenis van enkele
navorsingsmetodologiese grondbegrippe vir die opstel van 'n vraelys
5.2 Voorbeeld van 'n eerste
vraelys en 'n opvolgvraelys
6. In-diepte onderhoude
6.1 Depth Interviewing (Sue Jones)
6.2 The analysis of depth
interviews (Sue Jones)
oo000oo
VRAELYS- EN ONDERHOUDONDERSOEKE
1. Soorte vraelyste
Daar kan onderskei word tussen drie soorte vraelyste, naamlik:
- die versendingsvraelys
(posvraelys);
- die onderhoudvraelys
(onderhoudskedule); en
- die groepvraelys.
Die belangrikste verskil tussen die drie soorte vraelyste is dat in die
geval van die posvraelys, die respondent (vraelysinvuller) en die navorser
fisies van mekaar verwyder is; die
vraelys is dus die enigste kommunikasiekanaal tussen vraelysopsteller en
-invuller. Die posvraelys word deur die
respondent ingevul terwyl die onderhoudskedule deur die onderhoudvoerder
ingevul word. Die skedule is nie die
enigste kommunikasiemiddel tussen vraelysopsteller en vraelysinvuller nie,
maar vorm slegs die basis vir kommunikasie.
In die geval van die onderhoud is die onderhoudvoerder en respondent
fisies by mekaar of telefonies met mekaar in verbinding. Die verskillende data-insamelingsmetodes hou
elk sekere voordele in, maar het elk ook sekere beperkinge.
1.1 Kies uit die onderstaande
voorbeelde die een wat nie 'n voordeel is van die navorsende onderhoud
nie. Trek 'n kring om die nommer van u
antwoord.
(a) dit is soepel, aangesien
nodige aanpassings gemaak kan word namate die gesprek vorder.
(b) Opvolgwerk kan dadelik
gedoen word deur bykomende vrae te vra.
(c) Dit vereis nie soveel
voorbereidingswerk soos die vraelysondersoek nie.
(d) Dit maak diepte-ondersoek
moontlik.
(e) Meer akkurate en eerlike
antwoorde kan gegee word aangesien sowel die doel as die afsonderlike vrae
beter verduidelik kan word.
1.2 Daar is 'n aantal nadele
verbonde aan die onderhoudondersoek.
Een van die nadele wat hieronder genoem word, is nie korrek nie. Trek 'n kring om die nommer van die
verkeerde voorbeeld.
(a) Dit is gewoonlik duur en
tydrowend.
(b) Slegs 'n klein aantal persone
kan ondervra word.
(c) Die antwoorde wat gegee word,
mag blyke gee van bevooroordeeldheid weens sekere gevoelens wat teenoor die
ondervraer gekoester mag word.
(d) Dit vereis 'n groter mate van
kommunikasievaardigheid as wat die geval met die toepassing van die vraelys is.
(e) Die antwoorde wat verkry word
is nie altyd so betroubaar soos die wat uit 'n vraelysondersoek verkry word
nie.
1.3 Kies uit die onderstaande
voorbeelde diegene wat nie voordele van die posvraelys is nie. Trek 'n
kring om die nommer(s) van u antwoord(e).
(a) Die eenheidskoste is laag.
(b) 'n Hoë responskoers.
(c) Die inligting van baie persone
kan binne 'n relatief kort tydsbestek ingesamel word.
(d) Homogene stimulus.
(e) Besonderhede van
respondente speel nie 'n rol nie.
(f) Geletterdheid van
respondente beïnvloed nie die responskoers nie.
1.4 Die groepvraelys is in wese 'n
kombinasie van die ............ en die ........... Die groepvraelys word deur die ................. voltooi en die
onderhoudvoerder is teenwoordig vir toeligting.
1.5 Die mees opvallende voordeel
van 'n onderhoud as metode om data te versamel, is
┌──────────────────────────────────┬──┬───────────────────────────┬──┐
│(a) Lae koste │ │ (b)
Soepelheid │ │
├──────────────────────────────────┼──┼───────────────────────────┼──┤
│(c) Maklik standaardiseerbaar │ │ (d)
Objektiwiteit │ │
└──────────────────────────────────┴──┴───────────────────────────┴──┘
1.6 Die ernstigste nadeel van 'n
geposte vraelys, is
(a) om die populasie te definieer
..................................
(b) om 'n steekproef te selekteer
..................................
(c) om die antwoorde terug te
ontvang ..............................
(d) om die data te analiseer
.......................................
1.7 'n Posvraelys is uitgestuur om
data in te samel. Sal u die navorser
aanraai om opvolgwerk te doen met betrekking tot die persone wat nie antwoorde
ingestuur het nie?
(a) Ja, want 'n groter steekproef
sal vooroordeel uitskakel.
(b) Ja, want respondente mag
verskil van nie-respondente.
(c) Nee, want 'n sekere verlies
van respondente kan verwag word.
(d) Nee, want die waarde van sulke
antwoorde is twyfelagtig.
1.8 Antwoord net a of b
a = kan aanbeveel word b =
kan nie aanbeveel word nie
(a) Selekteer respondente wat
nie persoonlik betrokke is by die saak wat ondersoek word nie ....
(b) Sluit 'n dekkingsbrief in wat
die doel van die studie verduidelik ....
(c) Vra vrae wat deur die
respondente as sinvol beskou sal word
....
(d) Moenie 'n vraelys met te min
vrae uitstuur nie. Respondente dink dat
kort vraelyste betekenisloos is
....
1.9 Die vernaamste doel om
onderhoude te reël met 'n steekproef van respondente wat nie op die geposte
vraelys geantwoord het nie, is
(a) toename in die grootte van die
steekproef
(b) 'n poging om resultate te
verander waarvan die navorser nie gehou het nie
(c) om te bepaal of
nie-respondente verskil van respondente
(d) om te bepaal welke items nie
duidelik was nie
(e) om te bepaal wat
nie-respondente van die vraelys dink.
Rede waarom (d) nie die korrekte keuse mag wees nie.
................................................................................................................................................................................................
1.10 Een van die faktore wat hier
onder genoem word, is nie deurslaggewend in die keuse van die vraelys wat
gebruik gaan word nie. Trek 'n kring om
u antwoord.
(a) Tyd.
(b) Finansiële oorwegings.
(c) Anonimiteit van
respondente.
(d) Beskikbaarheid van
mensekrag en infrastruktuur.
2. Tipes vrae
In die algemeen kan tussen twee soorte vrae onderskei word, te wete:
ongestruktureerde (oop) vrae en gestruktureerde vrae (sogenaamde geslote of
meervoudige keusevrae).
2.1 In die geval van ongestruktureerde
vrae kan twee soorte vrae onderskei word.
Voorbeeld hiervan is:
(a) Invulvraag
Voorbeeld 1: Ouderdom ..... jaar ..... maande
Voorbeeld 2: Salaris R....... per jaar
(b) Oopvraag
Voorbeeld: Noem een aspek van u werk wat u die meeste geniet:
...........................................................
2.1.1 Kies uit die onderstaande
voorbeelde die een wat nie 'n
voordeel is van ongestruktureerde vrae nie. Trek 'n kring om die regte
antwoord.
(a) Dit is 'n geskikte vraag om
inligting in te win oor veranderlikes waarvoor daar te veel moontlikhede
bestaan om almal te noem.
(b) Dit is geskik vir
veranderlikes wat verkieslik eers gekategoriseer moet word nadat die
frekwensieverdeling bekend is.
(c) Die oopvraag gee die
geleentheid om 'n baie spesifieke antwoord te gee.
(d) Dit is meer ekonomies. Meer vrae per gegewe vraelyslengte oor 'n
groot verskeidenheid onderwerpe kan hanteer word.
2.1.2 'n Voordeel van 'n
ongestruktureerde vraelys (oop vorm) bo
'n gestruktureerde (geslote vorm) vraelys, is dat die oop vorm
(a) gewoonlik minder tyd neem
om te voltooi
(b) lewer meer ordelike en
hanteerbare data
(c) gee invullers geleentheid om
hulle motiewe te openbaar vir hulle antwoorde
(d) is meer effektief om die
invuller se aandag te vestig op die vrae wat gevra word.
2.1.3 Watter van die volgende
stellinge is 'n weergawe van die
twee mees opvallende nadele van 'n ongestruktureerde vraelys? Maak 'n kruisie in die toepaslike blokkie.
┌─────────┬──────────────┬──────────────┬───────────────┬────────────┐
│1
en 2 │ 1 en 3
│
2 en 4 │ 1 en 4
│
2 en 3 │
└─────────┴──────────────┴──────────────┴───────────────┴────────────┘
1 = moeilik om te analiseer en prosesseer
2 = tydrowend om te voltooi
3 = swak bepalers van opnies en gesindhede
4 = meer dubbelsinnig vir die invuller
2.1.4 In navorsing is die oop
vorm die geskikste vir:
(a) om 'n hipotese in 'n
deskriptiewe studie te toets
(b) voorlopige eksplorasie van
pertinente vrae wat in 'n bepaalde ondersoekveld mag bestaan
(c) verkryging van meer
presiese data vir die latere fases van die navorsingsprogram.
2.1.5 Die volgende is enkele
voordele van ongestruktureerde (d.w.s
net oop vrae) onderhoude.
Merk dit in volgorde van belangrikheid.
Dit stel die onderhoudvoerder in staat om:
1. ..... misverstande uit die weg
te ruim
2. ..... vas te stel of daar by
die respondent 'n gebrek aan kennis bestaan
3. ..... dubbelsinnigheid op te
spoor
4. ..... samewerking aan te
moedig en ontmoeting te bewerkstellig
5. ..... om respondente se
motivering, gesindhede en opinies te
bepaal
6. ..... te konsentreer oop
gegewens wat waarde het vir
probleemoplossing
7. ..... indrukke kwalitatief te
beoordeel
8. ..... werklikheidsgetroue
raaksien van die essensiële te bevorder
9. ..... werklikheidsgetroue
interpreatsie van dit wat as
betekenisvol raakgesien word, te bevorder
10. ..... om die verband te bepaal
tussen dit wat as betekenisvol
raakgesien is en die probleemoplossing
11. ..... hipoteses te toets.
Rede vir u eerste keuse (plasing):
................................................................................................................................................................................................................................................................
2.1 Gestruktureerde vraevorme
val uiteen in die digotome vraag, meervoudige keusevraag, geskaleerde vraag, en
die rangordevraag. Voorbeelde is soos
volg:
2.2.1 Digotome vraag. Hierdie vraagsoort het net twee
responsmoontlikhede.
Voorbeeld 1: Geslag Manlik .......
Vroulik ......
Voorbeeld 2: Besit u 'n
TV-stel? Ja ...........
Nee ..........
Voorbeeld 3: Wanneer werk
u? Bedags .......
Snags ........
2.2.2 Meervoudige keusevraag. Die meervoudige keusevrae word
gebruik om inligting wat in redelik vaste kategorieë ingedeel kan word,
te verkry.
Voorbeeld 1:
Huistaal: Afrikaans/Engels/Afrikaans en
Engels/
ander taal
Huwelikstaat: Nooit getroud/getroud/geskei/wewenaar of
weduwee
Bevolkingsgroep: Asiër/Blanke/Kleurling/Swart
Nasienlyste ("Check lists") is voorbeelde van meervoudige
keusevrae. Nasienlyste bevat 'n aantal
items (terme, woorde, sinsnedes, eienskappe, kenmerke, ens) wat op verskillende
wyses gerangskik kan word.
Voorbeeld 2:
Hieronder volg 'n voorbeeld van 'n nasienlys. Bestudeer die voorbeeld en verskaf ten minste drie redes waarom
dit 'n swak nasienlys is.
Tabel 1. Byvoorbeeld: Verskaf asseblief u mening oor die volgende
eienskappe van 'n landskapskantoor.
┌───────────────────┬────────────┬────────────┬─────────────┬────────┐
│ │ Baie
│
Belangrik │ Onbeduidend │Ongewens│
│ │ belangrik │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│1. Modern │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│2. Beskikbaarheid │ │ │ │ │
│ van mense │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│3. Spangees │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│4. Privaatheid │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│5. Temperatuur │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│6. Papiervloei │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│7. Geraas │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│8. Werknemer │ │ │ │ │
│ fasiliteite │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│9. Doeltreffende │ │ │ │ │
│ afhandeling │ │ │ │ │
│ van werk │ │ │ │ │
├───────────────────┼────────────┼────────────┼─────────────┼────────┤
│10.
Samewerking │ │ │ │ │
│ tussen mense │ │ │ │ │
└───────────────────┴────────────┴────────────┴─────────────┴────────┘
Kommentaar:
...............................................................................................................................
................................................................................................................................
2.2.3 Geskaleerde vraag. Hierdie tipe vraag is so ontwerp dat die
respondent sy antwoord verstrek deur 'n sekere punt op 'n skaal te
merk. Die geskaleerde vraag word
gebruik om van nie-eksakte en meer subjektiewe aspekte wat redelik enkelvoudig
is 'n beoordeling; houding, siening, invloed, mate van tevredenheid, ens. te
verkry.
Voorbeeld:
┌─┬─┬─┬─┬─┐
Salaris Tevrede │1│2│3│4│5│ Ontevrede
└─┴─┴─┴─┴─┘
Daar bestaan verskillende soorte houdingskale byvoorbeeld: Likert-skale, Thurstone-skale en
semantiese-differensiaalskale.
a) 'n Likers-skaal bestaan uit 'n
aantal positiewe en negatiewe stellings oor 'n bepaalde onderwerp. Die respondent moet dan aandui in watter
mate hy saamstem of verskil en of hy neutraal staan. 'n Numeriese waarde word aan die responsmoontlikhede vir elke
item toegeken op so 'n wyse dat die hoogste telling aan 'n gunstige respons en
die laagste telling aan 'n ongunstige respons toegeken word.
Voorbeeld van 'n item:
Lyfstraf moet toegepas word as straf vir leuens
┌────┬────┬───┬────┬────┐
│
5 │
4 │ 3
│ 2 │ 1 │
└────┴────┴───┴────┴────┘
Stem beslis saam = 5
Stem saam = 4
Onseker = 3
Stem nie saam nie = 2
Verskil beslis = 1
Om die skaaltelling te bepaal word die individu se response op 'n aantal
stellings (items) genommer. So kan 'n
telling van ..... tot ..... behaal word op 'n skaal bestaande uit tien items.
Watter afleiding omtrent 'n respondent se houding kan u maak van 'n
skaaltelling van 30 ten aansien van 'n skaal bestaande uit tien items?
.................................................................................................................................................................................
(b) Thurstone-skale
Met 'n Thurstone-skaal word 'n aantal items (stellings) ontwikkel wat
elkeen 'n bepaalde houding verteenwoordig.
Aan elke item word 'n bepaalde waarde toegeken. Met die toepassing van die skaal moet
respondente uit die lys daardie items merk waarmee hulle saamstem. Die skaalwaardes word nie by die items
aangedui nie en items word bymekaar aangebied.
Die respondent se telling word bepaal deur die gemiddeld van die waardes
van die items (stellings) wat hy gekies het.
Voorbeeld van 'n Thurstone-skaal:
┌────────────────────────────────────────────────────┬───────────────┐
│
ITEMS │ SKAALWAARDE │
├────────────────────────────────────────────────────┼───────────────┤
│
13. Die hele teorie van sensuur is
totaal │ │
│ en al onregverdigbaar │ 0,65
│
│ 3.
Sensuur is 'n eienskap van 'n onvolwasse │ │
│ volk │ 1,26
│
│ 8.
Sensuurmaatreëls moet nooit onvoorwaardelik │ │
│ aanvaar word nie │ 2,37
│
│
10. Ons land het baie streng
sensuurmaatreëls │ 3,32
│
│ 9.
Daar is baie vir beide kante van die │
│
│ sensuurkwessie te sê │ 4,00
│
│ 4.
Sedelikheidsnorme moet soms op mense │ │
│ afgedwing word │ 4,89
│
│
22. Ons moet sensuur hê om die sedes
van die │ │
│ jeug te beskerm │ 5,92
│
│
15. Sensuurmaatreëls moet
onvoorwaardelik │ │
│ aanvaar word │ 6,26
│
└────────────────────────────────────────────────────┴───────────────┘
- Die volledige skaal bestaan
uit 22 items
- Items is in volgorde van
intensiteit aangebied met gepaardgaande
skaalwaardes
- Itemnommers verwys na die
posisie van elke item in die
oorspronklike skaal
(c) Semantiese-differensiaalskale
Hierdie is 'n houdingskaal waar 'n aantal teenoorstaande byvoeglike
naamwoorde gebruik word om 'n begrip te beskryf. Wanneer 'n groep persone se houding teenoor stadslewe byvoorbeeld
gemeet moet word, sou die volgende items gebruik kon word:
Interessant ...:...:...:...:...:...:...: Oninteressant
Aangenaam
...:...:...:...:...:...:...:
Onaangenaam
Vinnig
...:...:...:...:...:...:...:
Stadig
Afwisselend
...:...:...:...:...:...:...:
Eentonig
Daar is drie dimensies geïdentifiseer waarop mens semantiese
beoordelings maak. Elk van die
dimensies kan verteenwoordig word deur 'n reeks adjektief (byvoeglike
naamwoord)-pare:
(i) die evalueringsdimensie:
goed/reg, mooi/lelik
(ii) die sterktedimensie (kragtigheid): hard/sag,
sterk/swak
(iii) Die aktiwiteitsdimensie:
aktief/passief, vinnig/stadig
2.2.4 Die rangordevraag: Rangordening vind plaas wanneer persone,
voorwerpe, gebeurtenisse in terme van 'n bepaalde eienskap in rangorde
geplaas word.
Voorbeeld van 'n rangordevraag:
Die volgende aantal aspekte word in 'n mindere of meerdere mate deur
alle werkers as belangrik beskou om werktevredenheid te verkry. Plaas asseblief die lys van tien aspekte
hieronder in volgorde van belangrikheid vir u in u eie werksituasie. Begin van bo af en plaas 'n een teenoor die
belangrikste aspek, 'n twee teenoor die tweede belangrikste, ensovoorts totdat
u 'n tien plaas teenoor daardie aspek wat u as die onbelangrikste vir werktevredenheid
beskou:
┌───┐
Verhoudinge met kollegas
│ │
├───┤
Status
│ │
├───┤
Sekuriteit
│ │
├───┤
Die werk self
│ │
├───┤
Erkenning
│ │
├───┤
Vordering
│ │
├───┤
Persoonlike groei
│ │
├───┤
Aard van toesighouding
│ │
├───┤
Fisiese werksomstandighede
│ │
├───┤
Byvoordele
│ │
└───┘
Daar is verskeie nadele verbonde aan die gebruik van die rangordevraag. Een van die nadele wat hieronder genoem
word, is nie korrek nie. Trek 'n kring
om die nommer van die verkeerde voorbeeld:
(a) Rangordes bied geen data
oor die grootte van verskille tussen beoordeelde voorwerpe of mense nie.
(b) Rangordes het nie
noodwendig gelyke intervalle nie.
(c) Mense vind dit moeilik om meer
as tien voorwerpe of persone in rangorde te plaas.
(d) Die gelykste eienskapppe word
meestal in globale, algemene terme gestel.
2.3 Filter- en opvolgvrae:
2.3.1 Filtervrae: Hierdie vraagvorm word gebruik om die
respondente in meer as een subgroep te verdeel, byvoorbeld getroudes en
ongetroudes, werkendes en nie-werkendes of huiseienaars, woonsteleienaars en
nie-eiendomsbesitters. Hierna word
verskillende vrae aan die subgroepe gevra.
Die filtervraag is nie 'n nuwe tipe vraag nie en enige van die soorte
vrae wat reeds bespreek is en wat hom daartoe leen, kan vir die doel gebruik
word.
Voorbeeld:
Besit u 'n televisiestel?
┌───────────────────────────────────────────────┐
│ Ja Gaan na vraag 8 (Laat dus vrae 6 en 7) │
├───────────────────────────────────────────────┤
│ Nee
Beantwoord vrae 6 en 7 en laat vraag 8
│
└───────────────────────────────────────────────┘
2.3.2 Opvolgvrae: Dit is vrae wat na 'n filtervraag gebruik
word.
Die doel met hierdie vrae is om verdere besonderhede te verkry wat die
vorige respons toelig. In geval van die
voorbeeld hierbo, sal byvoorbeeld aan die groep wat ja geantwoord ht, die
volgende vrae gevra kan word:
Is dit 'n kleur- of swart en wit stel?
Wanneer is dit aangekoop?
3. Kenmerke van vraelys- en
onderhoudondersoeke
3.1 Vraelys-ondersoek: Kenmerketabel
┌─────────────────────────┬──────────────────────────────────────────┐
│Vraelyskenmerke │ Definisies in eie woorde │
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagkeuse │ │
│(a) Vraagseleksie │ Vrae wat die probleem sal help
oplos, │
│ │
word gekies
│
│(b) Vraagbelangstelling │
Vrae wat belangstelling wek, word
│
│ │
uitgesoek
│
│(c) Vraagentoesiasme │ Geesdrif verstewig
bereidwilligheid │
│ │
tot deelname
│
│(d) Vraagbestudering │ Bestudering van die
ondersoekveld, │
│ │
bring die essensies aan die lig wat
│
│ │
in vraagvorm geformuleer word.
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagformulering │ │
│(a) Vraagstelling │ Die essensies word in vraagvorm │
│ │
gestel
│
│(b) Vraagbetekenis │ Die invuller moet presies weet
wat │
│ │
die woorde se betekenis is │
│(c) Vraag-eksaktheid │ Onduidelikheid en
dubbelsinnigheid │
│ │
moet deur juiste woorde verseker word
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagredusering │ │
│(a) Vraagverheldering │ Verdeel die vraag in korter │
│ │
vrae
│
│(b) Vraagkonkretisering │
Die vraag moet verband hou met
│
│ │ werklikhede │
│(c) Vraagverbesondering │
Vrae moet afgespits wees op aspekte
│
│ │
van die probleem
│
│(d) Vraagsuiwering │ Vooroordeel moet uitgeskakel │
│ │
word
│
│(e) Vraagoperasiona- │ Beperk tot waarneembaarhede │
│ lisering │ │
└─────────────────────────┴──────────────────────────────────────────┘
*ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ0ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ(
│Vraelyskenmerke │ Definisies in eie woorde │
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagklassifisering │ │
│(a) Vraagordening │ Groepering van verbandhoudende │
│ │
vrae
│
│(b) Vraagdoelgerigtheid │
Groepering verhelder die navorsings-
│
│ │
doel
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagevaluering │ │
│(a) Vraagfenomeno- │ Kriteriale aanwending van die
fenome- │
│ logie │ nologiese
denkstappe moet die noodsaak- │
│ │
likheid van insluiting bevestig
│
│(b) Vraagtoetsing │ Voorlopige toetsing moet elke
vraag │
│ │
as sinvol bewys
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Vraagstrukturering │
Maak logiese, sistematiese en on-
│
│ │ dubbelsinnige antwoord(e)
moontlik │
│ │
vrae
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Aanwendingshandelinge │ │
│(a) Invullerseleksie │ Persone wat inligting kan verskaf
en │
│ │
daartoe bereid is moet ewekansig gese-
│
│ │
lekteer word om steekproef te vorm
│
│(b) Briefvoorbereiding │ Begeleidende brief word opgestel
en │
│ │
uitgetoets
│
│(c) Opvolgaktiwiteite │ Beplan opvolgaktiwiteite wat 'n 70
% │
│ │
terugsending meebring
│
├─────────────────────────┼──────────────────────────────────────────┤
│Antwoordanalise │ │
│(a) Persentasiebeeld │ Antwoorde moet ontleed word om
persen- │
│ │
tasies statisties te maak en afleidings
│
│ │
te maak
│
│(b) Persentasiever- │ Verdere afleidings en vergelykings
is │ │ gelyking │ moontlik deur vergelyking van
persen- │
│ │ tasies van antwoorde │
└─────────────────────────┴──────────────────────────────────────────┘
3.2 Onderhoudondersoek: kenmerketabel
┌───────────────────────────┬────────────────────────────────────────┐
│Onderhoudkenmerke │ Definisies │
├───────────────────────────┼────────────────────────────────────────┤
│Skedule-ontwerp │ │
│1. Gidsontwerp │ │
│(a) Vraagkeuse │ │
│(b) Vraagformulering │ │
│(c) Vraagredusering │
(a) - (f)
│
│(d) Vraagklassifisering │ Net soos by vraelysontwerp │
│(e) Vraagevaluering │ │
│(f) Vraagstrukturering │ │
│(g) Ondervraagdeseleksie │ Net soos by invullerseleksie │
│ │ by die vraelysondersoek │
│(h) Voortoetsing │
Toets die onderhoudgids uit
│
│ │ met behulp van enkele persone │
├───────────────────────────┼────────────────────────────────────────┤
│Omgangessensie │ │
│(a) Bymekaarwees │ │
│ (i)
Gelyktydigheid │ Ondervraer en ondervraagde hou hulle │
│ │ stiptelik by die afspraaktyd en genoeg│
│ │ tyd word gelaat vir 'n rustige gesprek│
│ (ii)
Ruimtelikheid │ Die plek waar die onderhoud gevoer │
│
│
word, moet die gerieflikste vir die │
│ │ ondervraagde wees en moet sover │
│ │ moontlik steuringsvry wees │
│ (iii)
Bewuswees-van- │ Rustige en oortuigende verduideliking │
│ teenwoordigheid │ van die sin van die ondersoek lei │
│ │ daartoe dat die ondervraer se teen- │
│ │ woordigheid aanvaar word en dat die │
│ │ ondervraagde nie sy eie teenwoordig- │
│ │ heid as 'n las sal beleef nie │
└───────────────────────────┴────────────────────────────────────────┘
┌─────────────────────┬──────────────────────────────────────────────┐
│Onderhoudkenmerke │ Definisies │
├─────────────────────┼──────────────────────────────────────────────┤
│(b) Aanvangsbe- │
Verduideliking van die sin van die onder- │
│ trokkenheid │
soek wek ook 'n gevoel van betrokke wees │
│ │ wat verder verskerp word met die versekering│ │ │ an vertroulikheid │
├─────────────────────┼──────────────────────────────────────────────┤
│3.
Ontmoetings- │ │
│ essensies │ │
│(a) Nabyheid │
ndervraer en ondervraagde beleef dat │
│ │ aar nie 'n kloof (afstand) tussen
hulle │
│ │
bestaan nie en dat kommunikasie moontlik │
│ │ is │
│(b) Toewending-in- │
Hulle draai na mekaar toe sodat 'n van- │
│ vertroue │
aangesig-tot-aangesig-verhouding moontlik │
│ │ word │
│(c) Teenwoordigheid-│ Vanweë 'n
van-aangesig-tot-aangesig-ver- │
│ │ houding, word dit moontlik om sinvolle │
│ │ woorde met mekaar te spreek │
│(d) Belewing-van- │
Die ondervraer en ondervraagde voel aan │
│ toeganklikheid │
en ervaar dat die een vir die ander oop- │
│ │ gestel is.
Albei is bereikbaar en beskik- │
│ │ baar vir mekaar │
│(e) Intimitiet │
Innigheid, hartlikheid en vertroulikheid │
│ │ oorheers │
│(f) Op-mekaar-afge- │ Ondervraer en ondervraagde handel in 'n │
│ stemdheid │
stemming van samewerking. Daar
is ooreen- │
│ │ stemming oor die sin van hulle samesyn │
└─────────────────────┴──────────────────────────────────────────────┘
*ÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝÝ(
│Onderhoudkenmerke Definisies │
├────────────────────────────────────────────────────────────────────┤
│4. Antwoordbewerking │
│(a) Aanteken Aantekening of opneem van antwoorde op 'n │
│ wyse wat die beste
by die omstandighede, │
│ doel van die
onderhoudondersoek en die │
│ ondervraagde
pas │
│(b) Verwerking Antwoordanalise op dieselfde wyse as by │
│ die
vraelysondersoek │
└────────────────────────────────────────────────────────────────────┘
3.3 Enkele kriteria vir die
opstel van vrae
KRITERIUM
1. Het die vraag verband met die
probleem wat opgelos moet word?
2. Is die vraag duidelik en
ondubbelsinnig?
3. Suggereer due vraag 'n
besondere antwoord?
4. Vereis die antwoord kennis
waaroor die respondent nie beskik nie?
5. Vereis die vraag delikate
antwoorde waarteen die respondent teenstand sal bied?
6. Is die antwoord sodanig dat
die respondenet 'n antwoord sal gee wat die onderhoudvoerder graag sal wil hoor
omdat dit sosiaal aanvaarbaar is?
3.3.1 Elkeen van die onderstaande
vrae skend een van die kriteria
hierbo. Dui in die blokkies aan
van die kriterium wat telkens geskend word.
(a) Het u in die mees onlangse
belastingopgawevorm al u
┌───────┐
bronne
van inkomste verstrek? │ │
│───────│
(b) Hoe gereeld ontvang u werkgewer klagtes van
die │ │
publiek? │───────│
│ │
(c) Dink u ook dat lyfstraf op skool verbied
behoort te │ │
word?
│───────│
│ │
(d) Wat is die maandelikse bedrag wat u aan
behuising │ │
bestee
(behuisingsubsidie buite rekening gelaat)? │ │
│───────│
(e) Het u 'n drankprobleem? │ │
│───────│
(f) In hierdie ondersoek wil ons graag bepaal
wat u │ │
houding
omtrent lyfstraf op skool is. Dink u
die │ │
doodstraf
behoort afgeskaf te word?
│───────│
│ │
(g) Slaan u nog u vrou? │ │
└───────┘
4. Vraelysontwikkeling: Groepbespreking
Tydens die RGN se Tweede Winterskool in Navorsingsmetodologie (1987) is
praktiese opdragte i.v.m. vraelysontwikkeling gegee. Die volgende twee oefeninge (4.1 en 4.2) is onveranderd oorgeneem
uit die RGN se praktiese opdragte.
4.1 Die volgende 8 items is
opgeneem in 'n vraelys oor die werksituasie van medici. Lees die items noukeurig deur.
Item 4:
Wat is u standpunt oor elk van die volgende twee stellings?
(a) 'n Redelike hoë en goeie
salaris is nodig om 'n werker tevrede te stel en om 'n hoë lewenspeil te
handhaaf.
Stem saam
Onseker Verskil
(b) Om mangels en blindederms uit
te haal, is geen uitdaging nie.
Stem saam Onseker Verskil
Item 7:
As u sou spesialiseer, dui aan in watter rigting u sou verkies om te
spesialiseer.
Rigting:
.........................
Item 8:
Merk die kategorie hieronder wat u huidige werksituasie die beste
weerspieël:
Ek praktiseer in eie praktyk/vennootskap as algemene praktisyn
Ek praktiseer as spesialis in eie praktyk/vennootskap
Ek werk vir die staatsdiens as algemene mediese praktisyn
Ek werk vir 'n private organisasie as algemene mediese praktisyn
Ek werk as spesialis by 'n private organisasie
Ek werk nie tans nie
Ander:
............................................................
Item 9:
Hoekom wil u nie vir die staatsdiens werk nie?
................................................................................................................................................................................................................................................................
Item 13:
Dit is algemene kennis dat mediese dokters te veel geld verdien. Waaraan sal u die mening toeskryf?
................................................................................................................................................................................................
Item 14:
Hoe dikwels doen u herstelwerk aan u eie motor?
................................................................
Item 15:
Hoeveel pasiënte het u gedurende die afgelope tien jaar gesien wat
ernstige longontsteking gehad het?
................. pasiënte
Item 16:
Hoeveel van u pasiënte is oorlede as gevolg van nalatigheid?
................ pasiënte
4.1.1 Beantwoord nou vrae A - H
A By watter item(s) word die
beantwoording bemoeilik omdat daar meer as een veranderlike genoem word?
................................................................
B Gee 'n voorbeeld van 'n item
waar die bewoording na u mening nie aangepas is by die taal van die teikengroep
nie. Verstrek asseblief redes vir die
antwoord.
.................................................................................................................................................................................
C Noem dreie punte van kritiek
ten opsigte van item 4.
i) ...........................................................
ii) ...........................................................
iii)............................................................
D Noem een item wat na u mening
nie by die vraelys ingesluit behoort te word nie. Verstrek asseblief redes vir u mening.
......................................................................................................................
E Noem 'n item wat voorafgegaan
behoort te word deur 'n filtervraag byvoorbeeld 'n Ja/Nee vraag.
...........................................................
F Watter items meen u, sal die
respondente affronteer? Verstrek
asseblief redes vir u antwoord.
.................................................................................................................................................................................
G Hoekom sal u waarskynlik nie
veel kan aflei uit die inligting wat respondente op item 16 verstrek het nie?
......................................................................................................................
H Noem 'n voorbeeld van 'n item
wat onnodig (of dalk onmoontlike) naslaanwerk deur respondente sal vereis. Verduidelik.
.................................................................................................................................................................................
4.1.2 Herformuleer:
Herformuleer Items 4 -
16 soos u dit sal doen indien u die vraelys moet opstel.
ITEM 4:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 5:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 6:
................................................................................................................................................................................................
ITEM 7:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 8:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 9:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 10:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 11:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 12:
................................................................................................................................................................................................
ITEM 13:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 14:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 15:
................................................................................................................................................................................................................................................................
ITEM 16:
................................................................................................................................................................................................................................................................
4.2 Bestudeer die voorbeeld van
'n brief van die RGN aan 'n voornemende navorser en stel dan 'n
konsepposvraelys op soos versoek. Die
konsep moet voldoen aan die gestelde vereistes.
5 Die vraelys
5.1 Die betekenis van enkele
navorsingsmetodologiese grondbegrippe vir die opstel van 'n vraelys.
Bestudeer die volgende definisies in Landman, W A: Navorsingsmetodologiese Grondbegrippe en
herskryf dit in u eie woorde:
Data:
................................................................................................................................................................................................
Is die vraelys 'n prosedure vir die insameling van data?
JA / NEE
Definisie: (nr 4)
................................................................................................................................................................................................
Is dit nodig om met die vraelys 'n stel aanwysings te gee vir die
voltooiing daarvan?
JA / NEE
Aan watter vereistes moet die aanwysings voldoen?
................................................................................................................................
Ewekansigheid:
................................................................................................................................................................................................
Wanneer is dit nodig om ewekansigheid in ag te neem by die verspreiding
van vraelyste?
................................................................................................................................................................................................
(Antwoord: Kyk die definisie van
veralgemening en geldigheid: ekstern)
Geldigheid: (nr 4)
................................................................................................................................................................................................
Sal die volgende prosedure die geldigheid van 'n vraelys verhoog of nie?
(i) Literatuurstudie oor die onderwerp (tema) waaroor die vraelys gaan
handel.
(ii) Identifisering van die sleutelwoorde.
(iii) Verhef die sleutelwoorde tot
essensies.
(iv) Definieer die essensies.
(v) Stel die definisies in vraagvorm.
(vi) Klassifiseer die vrae om gelyksoortige vrae bymekaar te kry.
JA / NEE
Kan 'n vraelys wat so opgestel is, voldoen aan konstrukgeldigheid? (Bekyk
die definisie van geldigheid: konstruk
vir u antwoord.)
JA / NEE
Om welke teorie gaan dit hier?
................................................................
Herhaling:
................................................................................................................................................................................................
Sal dit soms raadsaam wees om sommige vrae van 'n vraelys tydens 'n onderhoud
te herhaal?
JA / NEE
Waarom?
................................................................
Loodstudie:
................................................................................................................................................................................................
Waarom is 'n loodsstudie by 'n vraelysondersoek noodsaaklik?
................................................................................................................................................................................................
Navorsingstegniek:
................................................................................................................................................................................................
Is dit moontllik om navorsingsetiek te oortree met 'n vraelysondersoek?
JA / NEE
Navorsingsteekproef:
................................................................................................................................................................................................
Waarom moet die navorser sy navorsingsteekproef duidelik beskryf?
................................................................................................................................................................................................
Nie-responsverhouding:
................................................................................................................................................................................................
Waarom moet die navorser hiervan verslag doen?
................................................................................................................................................................................................
Oorwoë toestemming: ................................................................................................................................................................................................
Is dit nodig om met 'n vraelysondersoek aan hierdie eis te voldoen?
JA / NEE
Rede vir u antwoord:
................................................................................................................................................................................................
Partisiperende observasie: ................................................................................................................................................................................................
Waarom sal partiserende observasie betekenisvol bydra tot die verskerping
van 'n vraelysondersoek?
................................................................................................................................................................................................
QUESTIONNAIRE EN QUESTIONNAIRE:
FORMULERING VAN ITEMS
Sê waarom u saamstem met dit wat in die twee definisies van questionnaire-formulering
vereis word:
1.
...............................................................
...............................................................
2. ...............................................................
...............................................................
Sê in een sin waarom dit vir die navorser wat 'n vraelysondersoek wil
onderneem, nodig is om 'n deeglike kennis te hê van die definisies van
steekproef en steekproeftrekkings.
................................................................................................................................................................................................
VRAE: OOP
................................................................................................................................................................................................
VRAE: TWEELOOP
................................................................................................................................................................................................
VRAE: VASTE ALTERNATIEWE
................................................................................................................................................................................................
VRAE: VRYE RESPONS
................................................................................................................................................................................................
5.2 Voorbeeld van 'n eerste
vraelys en 'n opvolgvraelys
Bestudeer nou die "First questionnaire to teachers" en die
"Second questionnaire to teachers" as voorbeeld van 'n eerste en 'n
opvolgvraelys en beantwoord die vrae wat daarop volg.
Begeleidende brief
(1) Blyk die doel van die
navorsing duidelik genoeg? Ja/Nee
(2) Welke besonderhede behoort nog
bygevoeg te word?
.....................................................................
.....................................................................
(3) Is die gerusstelling oor
konfidensialiteit nodig? Ja/Nee
(4) Is die voorskrif oor hoe die
vraelys voltooi moet word, voldoende?
Ja/Nee
(5) Is die insluiting van 'n
gefrankeerde koevert nodig? Ja/Nee
Watter wins kan 'n mens behaal?
................................................................
(6) Is 'n motivering om die
vraelys terug te stuur, nodig? Ja/Nee
(7) Is 'n dankwoord nodig? Ja/Nee
Die eerste vraelys (pp.106 ev)
(1) Watter bydrae kan 'n duidelike
opskrif vir die vraelys tot die beantwoording daarvan maak?
................................................................................................................................
(2) Is hierdie uit en uit 'n
gestruktureerde vraelys? Ja/Nee
(3) Met welke byvoeging kan 6(b) p,107 versterk gewees het?
................................................................
(4) Wat is die voordeel van 'n
item soos 11(b) (4)?
................................................................
(5) Is die voorskrif op bladsy 109
voor vraag 18, duidelik genoeg? Ja/Nee
(6) Watter voordele het 'n
voorskrif binne 'n vraelys?
(i) ...........................................................
(ii) .......................................................
(7) Vrae 18-21: Wanneer oor opinies (sienswyses) navraag
gedoen word, is dit van besondere belang dat die volgende uitgeskakel word:
(i) dubbelsinnigheid Ja/Nee
(ii) weersprekinge Ja/Nee
(iii) tersaaklikheid Ja/Nee
(iv) woordevloed Ja/Nee
(v) herhalings Ja/Nee
(8) Vraag 27 pp.112-113: Watter winste word behaal indien daar van
die invullers verwag word om orde van voorkeur aan te dui?
(i) ......................................................................................................................
(ii) ..............................................................................................................
(iii)...........................................................................................................................
Die opvolgvraelys (Tweede vraelys)
(1) Is 'n motivering vir die
versoek om 'n tweede vraelys te voltooi nodig?
Ja/Nee
Waarom?
................................................................................................................................................................................................
(2) Is die betrokke motivering,
goed Ja/Nee
te kort Ja/Nee
Kon die rede waarom onderwyseropinie belangrik is, bygevoeg gewees
het? Ja/Nee
(5) Wat is die besondere waarde
van 'n item soos item 16 op bladsy 117?
(i) ......................................................................................................................
(ii) ..............................................................................................................
(iii)...........................................................................................................................
6. ONDERHOUD: IN-DIEPTE ONDERHOUDE
Bestudeer: Walker, R (red): Applied Qualitative Research. 1985.
Depth Interviewing: Sue Jones en
beantwoord dan die vrae wat daarop volg.
Beantwoord nou die volgende vrae:
1. Hoe beskryf die skryfster die
persone (subjekte) waarmee onderhoude gevoer word?
................................................................
2. Regverdig die beskrywing die
opvatting dat dit in die in-diepte onderhoud in werklikheid gaan om
"exploring meaning" (hoe die persoon be-teken)? Ja/Nee
3. Watter kennis het 'n mens
nodig om te begryp waarom iemand op 'n bepaalde wyse handel?
................................................................
4. Dit beteken dat die respondent
(subjek) geleentheid moet kry om te vertel van wat sake, gebeure ens. vir hulle
beteken. Ja/Nee
5. Gestruktureerdheid
bevorder/verhinder in-diepte onderhoude.
Ja/Nee
6. Waarop kom
oorgestruktureerdheid neer?
................................................................
7. Bestaan daar iets soos 'n
algehele ongestruktureerde onderhoud?
Ja/Nee
8. Wat moet die onderhoudvoerder
minstens in die gedagte hê?
................................................................
9. Op grond waarvan maak 'n
onderhoudvoerder keuses ten aansien van die vrae wat gevra word?
9.1 ...........................................................
9.2 ...........................................................
(Raadpleeg: Navorsingsmetodologiese grondbegrippe vir die betekenis van
"teorieë)
9.3 ...........................................................
Dui 9.1 - 9.3 op 'n mate van struktuur?
Ja/Nee
10. Hoe kan algemene gepratery en
dubbelsinnigheid vermy word?
................................................................................................................................
11. Op grond waarvan kan daar gesê
word dat elke onderhoud uniek is en nie eksak herhaal kan word nie?
................................................................
12. Wat beteken "oop
vrae"?
................................................................
13. Waarom word oop vrae soms
ekstensief gebruik?
................................................................
14. Is dit sinvol om te antwoord
op vrae wat die respondent aan die onderhoudvoerder vra? Ja/Nee
Waarom? (sê self):
................................................................................................................................
15. Is 'n begrypingsverhouding en
'n vertrouensverhouding essensieel vir onderhoudvoering? Ja/Nee
Indien JA, waarom: (sê self)
................................................................................................................................
16. Welke voorstelle het u om 'n
begrypingsverhouding met respondente te bewerkstellig?
16.1 .......................................................
16.2 .......................................................
17. Waarteen moet die
ondervraer waak ten aansien van sy eie teorieë en waardes?
................................................................
18. Waarin is die onderhoudvoerder
primêr geïnteresseerd?
................................................................
19. Welke faktore bepaal die data
wat respondente voorsien?
19.1 .....................................................................................................................................................................
19.2 Lees bladsy 50. Stem u saam? Ja/Nee
20. p.51 - Noem 'n aantal sake
waaroor respondente sensitief is en wat 'n vertrouensverhouding kan skaad.
20.1 .......................................................
20.2 .......................................................
20.3 .......................................................
20.4 .......................................................
21. Reken u die volgende is
belangrike handelinge:
21.1 Om respondente te verseker van
konfidensialiteit? Ja/Nee
21.2 Om respondente te oortuig dat
dit wat hulle gaan sê as belangrik geag gaan word? Ja/Nee
22. Watter nie-verbale sake moet
inaggeneem word?
................................................................
23. Sê waarom u reken dat die
volgende aangeleenthede belangrik is:
23.1 Geduldig luister: ...................................
23.2 Gee genoeg tyd om te antwoord:
..............................................................................................................
23.3 Bepaling wanneer irreleante
data na vore kom?
..............................................................................................................
23.4 Verdere bevraging indien die
onderhoudvoerder reken dat hy nie goed begryp het nie:
..............................................................................................................
24. p.52: Neem kennis van die opmerkings wat gemaak
word aangaande die gebruik van 'n bandopnemer.
25. Wat kan moontlik gebeur indien
die subjekte beleef dat hulle moontlik uitgebuit word?
................................................................
26. Op welke belangrike verhouding
tussen onderhoudvoerder en subjekte, dui 25?
................................................................
27. Watter kennis moet die
respondente hê om 25 te voorkom?
................................................................
28. Vir watter soort navorsing is
27 veral belangrik:
................................................................
29. Teen welke soort hantering van
data (antwoorde) moet daar gewaak word?
................................................................
30. Watter twee voordele word
behaal indien opvolgonderhoude gevoer word?
30.1 .......................................................
30.2 .......................................................
31. Watter verhouding word deur
opvolgonderhoude versterk?
................................................................
32. Hoe kan hierdie verhouding nog
verder versterk word?
................................................................
33. Watter besondere vorm van
navorsing kan uit onderhoude ontwikkel?
................................................................
Analise van in-diepte-onderhoude
Bestudeer: Walter, R (red) aw,
Hoofstuk 4. The analysis of Depth
Interviews. Sue Jones en beantwoord dan
die vrae wat daarop volg.
Beantwoord nou die volgende vrae:
1. Wat maak kwalitatiewe
data-analise moeilik alhoewel nie onmoontlik nie?
................................................................
2. Wat neem die plek van vaste
reëls in?
................................................................
3. Watter soort proses is analise
van kwalitatiewe data?
................................................................
4. Wat moet in die besonder in
gedagte gehou word ten aansien van die proses?
................................................................
5. Gee 'n algemene beskrywing van
hierdie doel.
................................................................
6. Watter verhouding staan hier
op die voorgrond?
................................................................
7. Welke besluit moet die
onderhoudvoerder (navorser) neem?
................................................................
8. Waarop let die
onderhoudvoerder ten aansien van die onderhoud?
8.1 ...........................................................
8.2 ...........................................................
8.3 ...........................................................
8.4 ...........................................................
8.5 ...........................................................
9. Die onderhoudvoerder besluit
vooraf (in die lig van die navorsingsdoel) presies waarop tydens die onderhoud
gelet gaan word. Wat word die sake
genoem?
................................................................
10. Tot welke begryping moet
kategorieë bydra?
................................................................
11. Waarvoor (in verband met
kategorieë) moet die onderhoudvoerder 'n oop oog hou?
................................................................
12. Stel vas of die "mapping
of data" soos toegepas deur Sue Jones, van toepassing gemaak kan word op
die spesifieke navorsing (navorsende onderhoud) waarmee u tans besig is
(pp.59-63).
13. Sal dieselfde effek bereik kan
word deur 'n essensietabel na elke onderhoud op te stel en om dan uiteindelik
die tabelle met mekaar te integreer en te vergelyk?
................................................................
14. Hoe figureer die kategorieë in
so 'n geïntegreerde tabel?
................................................................
oo000oo